Verzwijging in het verzekeringsrecht

Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden heeft een uitspraak gedaan in een zaak met betrekking tot verzekeringsrecht. De kern van deze zaak lag in een schadegeval bij een Grand Café La Belle, waarbij brand schade veroorzaakte. La Belle vroeg dekking aan verzekeraar ASR. Echter, ASR wees het dekkingsverzoek af, onder verwijzing naar verzwijging op grond van artikel 7:928 BW.

De situatie die tot de rechtszaak heeft geleid was als volgt: Op 18 april 2016 is als gevolg van brand schade ontstaan aan Grand Café La Belle), beherend vennoot en bestuurder van La Belle, heeft verzekeraar ASR gevraagd dekking te verlenen. ASR heeft zich op verzwijging in de zin van artikel 7:928 BW beroepen en heeft om die reden dekking geweigerd. 

Volgens ASR had op het aanvraagformulier, vóór het aangaan van de verzekeringsovereenkomst, het strafrechtelijk verleden vermeld moeten worden van de broer van de caféhoudster van vanwege diens feitelijke werkzaamheden en nauwe betrokkenheid bij de onderneming. De broer van de caféhoudster was geen bestuurder van de v.o.f. Hij was gevolmachtigde, zoals ook in het handelsregister was vermeld. De broer was vanaf de opening van het café in dienst als chef-kok en gaf in die functie leiding aan het keukenpersoneel. Volgens ASR is sprake van opzettelijke misleiding in de zin van artikel 7:930 lid 5 BW en was de verzekeringsovereenkomst in ieder geval bij een juiste voorstelling van zaken niet gesloten.

De caféhoudster gaat naar de rechter. De caféhoudster heeft in deze procedure gevorderd dat ASR wordt veroordeeld tot betaling van de brandschade. De rechtbank heeft de vordering van de caféhoudster afgewezen. Volgens de rechtbank heeft caféhoudster onvoldoende bestreden dat zij slechts op papier bestuurder was en haar broer de werkelijke bestuurder. De caféhoudster is het met deze uitspraak niet eens en ze gaat naar het Gerechtshof.

Het aanvraagformulier
ASR heeft aan haar beroep op verzwijging ten grondslag gelegd dat in de slotverklaring aanvraagformulier een ontkennend antwoord is gegeven op de vraag: ‘Bent u, het bedrijf of een medebestuurder van het bedrijf in de loop van de laatste 8 jaar door de strafrechter veroordeeld wegens een vermogens- of geweldsmisdrijf ?’ Volgens ASR moest caféhoudster begrijpen dat haar broer feitelijk zodanig betrokken was het café dat in antwoord op deze vraag melding gemaakt had moeten worden van zijn strafrechtelijk verleden.

De caféhoudster heeft zich op het standpunt gesteld dat in de slotverklaring uitsluitend wordt gevraagd naar het strafrechtelijk verleden van bestuurders en het bedrijf zelf. Zij vindt dat ze heeft mogen begrijpen dat het bij de beantwoording van deze vraag ging om de personen die formeel bestuurder van het café waren en als zodanig waren geregistreerd in het handelsregister van de Kamer van Koophandel. Ten tijde van het invullen van het formulier waren dat alleen caféhoudster en haar ouders.

Mededelingsplicht
Het hof stelt voorop dat op grond van artikel 7:928 lid 1 BW de verzekeringnemer verplicht is voor het sluiten van de overeenkomst aan de verzekeraar alle feiten mede te delen die hij kent of behoort te kennen, en waarvan, naar hij weet of behoort te begrijpen, de beslissing van de verzekeraar of, en zo ja, op welke voorwaarden, hij de verzekering zal willen sluiten, afhangt of kan afhangen.

Lid 5 van artikel 7:928 BW bepaalt dat de verzekeringnemer verplicht is feiten mede te delen omtrent zijn strafrechtelijk verleden of omtrent dat van derden, voor zover zij zijn voorgevallen binnen de acht jaren die aan het sluiten van de verzekering vooraf zijn gegaan en voor zover de verzekeraar omtrent dat verleden uitdrukkelijk een vraag heeft gesteld in niet voor misverstand vatbare termen. Als de verzekering is gesloten op de grondslag van een door verzekeraar opgestelde vragenlijst, kan deze zich er niet op beroepen dat vragen niet zijn beantwoord of feiten waarnaar niet was gevraagd niet zijn medegedeeld en evenmin dat een in algemene termen vervatte vraag onvolledig is beantwoord (artikel 7:928 lid 6 BW). Met een dergelijke vragenlijst geeft de verzekeraar te kennen dat de feiten waarnaar in die lijst wordt gevraagd, voor hem van belang zijn, maar de lijst suggereert ook dat andere feiten haar niet interesseren. De toevoeging aan de vragenlijst van een in algemene termen luidende slotvraag neemt die suggestie niet weg.

Een en ander lijdt alleen uitzondering als is gehandeld met het opzet om de verzekeraar te misleiden: het opzet de verzekeraar te bewegen een overeenkomst aan te gaan die hij anders niet of niet op dezelfde voorwaarden zou hebben gesloten. Stelplicht en bewijslast met betrekking tot de gestelde verzwijging en opzet tot misleiding, rusten op verzekeraar.

Formulering van de vragen
Gelet op de ingrijpende gevolgen van een geslaagd beroep op verzwijging moeten dus strenge eisen aan de formulering van de vragen in het aanvraagformulier worden gesteld: deze moeten voldoende duidelijk zijn en niet voor enig misverstand vatbaar. Aan die eis van duidelijkheid is naar het oordeel van het hof in dit geval niet voldaan. Het had op de weg van verzekeraar gelegen om expliciet te benoemen, in exacte bewoordingen, dat zij met de betreffende vraag ook het oog had op personen die bij de bedrijfsvoering nauw betrokken waren of het bedrijf feitelijk leidde.

Opzet
Het voorgaande lijdt uitzondering als is gehandeld met het opzet om de verzekeraar te misleiden. Het gaat dan om het opzet de verzekeraar te bewegen een overeenkomst aan te gaan die hij anders niet of niet op dezelfde voorwaarden zou hebben gesloten. Naar het oordeel van het hof heeft ASR onvoldoende concrete feiten en omstandigheden aangevoerd om de conclusie te rechtvaardigen dat de caféhoudster ASR opzettelijk heeft willen misleiden door zichzelf en haar ouders (op papier) als vennoot en bestuurder van het café te presenteren en haar broer buiten het zicht van verzekeraar te houden, terwijl deze in werkelijkheid de onderneming (mede) bestuurde.

Conclusie
Het voorgaande brengt mee dat ASR gehouden is de materiële schade en de bedrijfsschade van caféhoudster te vergoeden.