De risico's van plug-in zonnepanelen en thuisaccu's

Het lijkt een aantrekkelijke oplossing: plug-in zonnepanelen die je eenvoudig aan je balkon bevestigt en aansluit op een standaard stopcontact. Hoewel deze producten gebruikersgemak bieden, schuilen er aanzienlijke veiligheidsrisico's achter het eenvoudige installatieproces. Onjuiste toepassing kan leiden tot elektrische schokken of zelfs brand.

Professionele installatie van zonnepanelen: Een verplichte stap
Voor de installatie van zonnepanelen op het dak is professionele installatie verplicht, en hetzelfde geldt voor thuisbatterijen, die steeds populairder worden in Nederland. Echter, voor plug-in zonnepanelen en thuisaccu's, die via een stekker op het elektriciteitsnet worden aangesloten, geldt geen installatieverplichting. Hoewel deze apparaten legaal te koop zijn, bevinden ze zich in een grijs gebied met potentieel grote veiligheidsrisico's. "Dit kan brandgevaar opleveren," waarschuwt Joost de Koning, een expert in energietechniek bij Schneider Electric.
 
Onvoldoende veilige stopcontacten
Een standaard stopcontact is oorspronkelijk niet ontworpen voor het terugleveren van elektriciteit, wat een groot risico vormt bij plug-in systemen, legt elektrotechnisch ingenieur Henry Lootens uit. "Internationaal is afgesproken dat onderdelen die je kunt aanraken nooit onder stroom mogen staan," zegt Lootens. Bij plug-in zonnepanelen en thuisbatterijen wordt elektriciteit echter via de stekker teruggeleverd, wat betekent dat de pinnen van de stekker onder spanning kunnen komen te staan, met alle risico's van dien.
 
Risico op overbelasting
Naast de gevaren van elektrische schokken, is overbelasting een reëel risico. Normaal gesproken kan een groep in de meterkast ongeveer 3.600 watt aan stroom verwerken. Wanneer meerdere apparaten, zoals twee friteuses van elk 2.000 watt, op één groep zijn aangesloten, kan dit leiden tot overbelasting en het doorslaan van de zekering. Bij toevoeging van een thuisbatterij op dezelfde groep, kan het lijken alsof er minder stroom wordt afgenomen, terwijl in werkelijkheid het elektriciteitsnet nog steeds zwaar belast wordt. Dit kan leiden tot oververhitte elektriciteitskabels en in sommige gevallen zelfs tot brand, vooral in oudere woningen met verouderde elektrische installaties.
 
Onduidelijke handleidingen en fabrikantverantwoordelijkheid
Hoewel experts zoals Lootens benadrukken dat teruglevering van stroom op een groep die ook stroom verbruikt, gevaarlijk is, zijn de handleidingen van fabrikanten van plug-in zonnepanelen en thuisaccu's vaak niet duidelijk genoeg over deze risico's. Het Nederlands Normalisatie Instituut (NEN), verantwoordelijk voor de vaststelling van veiligheidsnormen voor elektrische systemen, waarschuwt dat consumenten hierdoor onvoldoende worden geïnformeerd.
 
Een voorbeeld hiervan is de Nederlandse fabrikant Supersola, die aangeeft dat klanten maximaal drie zonnepanelen kunnen aansluiten op een bestaande groep, en zelfs op een verlengsnoer. Dit advies gaat in tegen de aanbevelingen van het NEN, wat de risico's voor de consument verder vergroot. Supersola wijst echter op intern onderzoek dat de veiligheid van hun producten zou bevestigen, maar heeft geweigerd dit onderzoek openbaar te maken.
 
Vergelijking met Duitsland: Strengere regels voor plug-in systemen
In Duitsland is de situatie anders: daar worden plug-in zonnepanelen actief gepromoot, maar onder strikte voorwaarden. Het maximale terugleververmogen is beperkt tot 800 watt, en er zijn speciale stopcontacten nodig die door een installateur moeten worden geplaatst. Dit zorgt voor een extra veiligheidslaag die in Nederland ontbreekt. De Nederlandse plug-in thuisaccu van HomeWizard volgt wel de Duitse limieten, maar er is geen sprake van een uniforme regelgeving in Nederland.
 
Toezicht en handhaving in Nederland: Een gebrekkige aanpak
Ondanks de potentieel ernstige gevolgen, blijft toezicht in Nederland achter. Joost de Koning heeft de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) gevraagd om toezicht te houden op de veiligheidsinformatie die bij de verkoop van plug-in zonnepanelen en thuisaccu's wordt verstrekt. Vooralsnog lijkt de NVWA echter niet te handhaven op de installatiepraktijken van deze producten, wat de verantwoordelijkheid volledig bij de consument legt.
 
Conclusie
Hoewel plug-in zonnepanelen en thuisaccu's een interessante en toegankelijke oplossing lijken voor het opwekken en opslaan van energie, brengen ze aanzienlijke veiligheidsrisico's met zich mee. Zonder duidelijke regelgeving en strikte handhaving blijven consumenten kwetsbaar voor de gevaren van overbelasting, elektrische schokken en brand. Het is essentieel dat zowel fabrikanten als toezichthouders hun verantwoordelijkheid nemen om de veiligheid van deze producten te waarborgen.

Verbond van Verzekeraars
Elias van Hees, woordvoerder Schade van het Verbond van Verzekeraars, herkent dit beeld: “Dit is zeker niet zonder risico. Verzekeraars wijzen al langer op brandgevaar door het gebruik van thuisbatterijen. Het leed is niet te overzien als er brand ontstaat. Naast fysiek letsel heeft een brand ook veel mentale impact. En op het moment dat mensen niet beschikken over een inboedel- en/of opstalverzekering draaien ze ook nog eens zelf op voor alle schade. Meer bewustwording is dus nodig over de gevaren. Kies altijd voor deugdelijke producten en een erkende installateur. Laat je goed adviseren voordat je als consument zelf al te creatief aan de slag gaat met allerhande thuisoplossingen, met alle mogelijke gevolgen van dien!”