AFM waarschuwt huishoudens met aflossingsvrije hypotheek

• Meeste van de bijna drie miljoen aflossingsvrije hypotheken lopen rond 2035 af
• 78.000 huishoudens lopen risico op gedwongen verhuizing
• Lage inkomens en ondernemers extra kwetsbaar
• Recessie of rentestijging beperkt van invloed op omvang problematiek
• Rol voor hypotheekverstrekkers om risico’s te verkleinen

Het onderzoek is een verdieping van eerder onderzoek naar de financiële kwetsbaarheid van huishoudens met een aflossingsvrije hypotheek. Deze studie op basis van CBS-data geeft meer inzicht in de omvang en kenmerken van huishoudens die financiële risico’s lopen.

Meeste van bijna drie miljoen aflossingsvrije hypotheken lopen rond 2035 af
Ongeveer de helft van de Nederlandse hypotheekschuld is aflossingsvrij. Veel van deze hypotheken lopen rond 2035 af. Huizenbezitters moeten dan hun lening aflossen of opnieuw afsluiten. Dit moment kan samenvallen met een lager (pensioen)inkomen en hogere hypotheeklasten omdat ze geen recht meer hebben op hypotheekrenteaftrek. Een deel van hen zal daarom niet zomaar in aanmerking komen voor een nieuwe hypotheek.

78.000 huishoudens lopen risico op gedwongen verhuizing
Ongeveer 157.000 huishoudens hebben onvoldoende financiële middelen als zij hun aflossingsvrije hypotheek na afloop opnieuw willen financieren met een annuïtaire lening. Ongeveer de helft hiervan lukt dat zelfs niet als zij hun schuld voor een deel aflossingsvrij ‘doorrollen’. Deze groep van 78.000 huizenbezitters loopt een ernstig herfinancieringsrisico. Zij moeten waarschijnlijk hun woning verkopen om de uitstaande schuld af te lossen. Het aantal huishoudens dat vervolgens achterblijft met een restschuld is sterk afhankelijk van de huizenprijsontwikkeling. Volgens de huidige langetermijnramingen zal die groep zo’n 18.000 huishoudens beslaan.

Lage inkomens en ondernemers extra kwetsbaar
Huishoudens met lage inkomens lopen een groter risico op gedwongen woningverkoop. Vaak hebben ze op dit moment consumptieve schulden, die de kans op herfinanciering sterk verkleinen. Het relatief grote aantal ondernemers onder de kwetsbare huishoudens doet vermoeden dat zij minder riante oudedagsvoorzieningen hebben, of dat er onvoldoende bekend is over hun financiële situatie.

Recessie of rentestijging beperkt van invloed op omvang problematiek
In het onderzoek is ook gekeken of het aantal probleemgevallen toeneemt als gevolg van een recessie, hypotheekrentestijging en een scherpe daling van de huizenprijzen. Bij een recessie of rentestijging loopt het aantal huishoudens met een herfinancieringsrisico op richting 110.000 en kan de groep met een restschuldrisico ruim verdubbelen naar ongeveer 44.000. Bij een zeer diepe en langdurige economische crisis loopt die laatste groep op tot circa 147.000.

Rol voor hypotheekverstrekkers om risico’s te verkleinen
Sinds enige tijd geven hypotheekverstrekkers en financieel adviseurs klanten die een risico lopen inzicht in hoe zij herfinancieringsproblemen kunnen voorkomen. Het overgrote deel van hen heeft nog tien jaar of langer voordat de hypotheek afloopt. Zij kunnen bijvoorbeeld sneller hun schulden aflossen of sparen. Dit is niet altijd realistisch, omdat het vaak gaat om huishoudens met lage inkomens. Hypotheekverstrekkers moeten voor deze huishoudens kijken naar maatwerkoplossingen.