Europa onder de loep: wat betekent de overwinning van de PVV voor de EU?

Nederland schudde op zijn grondvesten. PVV is de grote winnaar geworden van de Nederlandse verkiezingen. Wat betekent dit voor Europa in het algemeen? En voor verzekeraars in het bijzonder? Roy van Cooten, Europa-lobbyist voor het Verbond van Verzekeraars, vertelt het aan het Verbond.

Om bij het begin te beginnen. Hoe is de overwinning van de PVV ontvangen in Europa?
“Na de verkiezingen was ik in Brussel en toen waren de meeste mensen er wel al van op de hoogte, ook de collega’s van Insurance Europe. Zij vroegen zich af hoe zich dit verder gaat vormen, maar daarna ging het al vrij snel weer over andere dingen.

Ondanks deze (te) vroege analyse, de formatie is immers nog in volle gang, denk ik overigens ook dat we niet bang moeten zijn voor een Nexit. We blijven als Nederland dus ook meedraaien; misschien wordt alleen de vorm anders nu Wilders mogelijk aan de macht komt. Nederland is een klein land, we hebben de Europese Unie dan ook echt nodig. Het grootste punt van Wilders, immigratie, kun je ook niet alleen als Nederland oplossen, dat moet je samen doen.

We zien tot slot sowieso in heel Europa meer populisme, daar past deze ontwikkeling van een rechtser Nederland ook in. Het politieke karakter kan binnen de EU dus anders worden, meer rechts geneigd.”
Je noemt het al eerder. Er zijn meer rechtse regeringen opgekomen. Merk je dit al in Europa?

“De afgelopen jaren zijn er diverse rechtse regeringen in Europa geweest. Als voorbeeld neem ik Polen en Italië. In Polen is de conservatieve anti-Europese partij PIS sinds 2015 aan de macht. PIS lag geregeld op ramkoers met de EU. Afgelopen oktober zijn er nieuwe verkiezingen geweest, maar ondanks dat PIS de grootste was, zal deze partij naar alle waarschijnlijkheid niet gaan regeren. De Poolse pro-Europa oppositie heeft een coalitieakkoord en wil weer aansluiting bij Europa onder leiding van voormalig voorzitter van de Europese Raad, Donald Tusk. Je ziet dus een beweging terug naar Europa.

In Italië heeft de rechtse politieke partij Fratelli d'Italia de verkiezingen gewonnen. Ondanks de soms harde anti-Europese retoriek in de campagne, is de partij wat betreft Europa vooral pragmatisch. Ik wil met dit voorbeeld aangeven dat de toon vaak anders is in de campagne dan in de Europese praktijk. Ook wil ik het eurosceptische doembeeld een beetje temperen.

Wat betreft de PVV, kan het een ontwikkeling zijn dat Wilders in juni volgend jaar mogelijk ook veel stemmen haalt tijdens de Europese verkiezingen. Dan zal er een rechtse verschuiving kunnen zijn. Dit kan je vooral terugzien bij grote onderwerpen als klimaat, dat vanuit rechtse hoek vaak nog wordt gezien als een ‘linkse hobby’. De Green Deal gaat sowieso door; de uitvoering wordt dan mogelijk anders.”

"De Green Deal gaat sowieso door; de uitvoering wordt mogelijk anders"

Even verder over het klimaat. Hoe zal de (mogelijke) opkomst van rechts effect hebben op de Europese klimaatafspraken die ook voor verzekeraars relevant zijn?

“Dit is een goede en complexe vraag. Om te beginnen: de afspraken liggen er in Europa. Als we inzoomen op de verzekeraars, zie je dat klimaat één van de hoogste prioriteiten heeft binnen de EU, dat gaat ook niet veranderen. Deze nadruk op klimaat zorgt er wel voor dat verzekeraars veel meer verslag moeten doen naar Europa toe. Dit is enorm veel werk, waarbij je vaak ziet dat er dubbel werk wordt gedaan, of de administratieve last onnodig hoog is. Als lobbyist maak ik me er dan ook hard voor dat deze last minder wordt. Er komt de komende jaren ook heel veel wetgeving op verzekeraars af, en het moet hierbij voor hen eenvoudiger en overzichtelijker worden waar ze aan moeten voldoen (compliance). Gelukkig is de Commissie bezig om deze druk te verminderen met 25 procent. 
Mijn collega Jochem van Stiphout en ik zijn op dit moment overigens bezig met het maken van Europees fiches (adviezen aan Europese beleidsmakers op de belangrijkste onderwerpen met het oog op de Europese verkiezingen in 2024) waarbij we benadrukken dat Europa ook moet kijken naar de implementatie van de wetgeving waar verzekeraars aan moeten voldoen. Ons advies is: zorg eerst dat de implementatie in orde is voor je nog meer wetgeving naar verzekeraars stuurt. Je kunt heel veel wetgeving op de industrie afsturen, maar verzekeraars kunnen dat ook niet meer bolwerken. Kijk ook hoe je de rapportageverplichtingen kan verminderen. Het zal vast een kwestie zijn van jaren, maar het is al positief dat Europese Commissie-voorzitter Ursula von der Leyen zoals hierboven al vermeld de focus wil leggen op een afname van de rapportageverplichting met 25 procent. We hebben uiteraard geen glazen bol, maar weten wel wat het beste is voor verzekeraars.”

Wat komt er nog meer aan voor de verzekeringsbranche?
“Er zijn uiteraard veel technologische ontwikkelingen. Zo wordt gekeken naar hoe kunstmatige intelligentie (AI) wordt ingezet en buigt de EU zich over de privacy van data. Dit stopt ook niet. Relevant hierbij is bijvoorbeeld de ontwikkeling van zelfrijdende auto’s. Wie is er verantwoordelijk bij een ongeluk als er niemand in de auto zit? Wie betaalt dan een eventuele schade bij een aanrijding? Dit zijn vragen die op dit moment in Europa spelen.

Daarnaast zie je steeds meer nadruk op het sociale aspect van Europa. Ondernemingen moeten voldoen aan de zogenaamde ESG. Hierbij staat de E voor Environment (het milieu), de S voor Social (de mens en maatschappij) en de G voor Governance (behoorlijk bestuur). In eerste instantie lag de nadruk vooral op de eerste twee aspecten, momenteel ligt de focus op een inclusief Europa en ik vermoed dat dit ook meer de boventoon gaat voeren.”

Tot slot. Hoe kijk je aan tegen de Europese verkiezingen die eraan komen in juni?
“In mijn optiek wordt het leuk en spannend tegelijk en ook interessant wat er in juni gaat gebeuren. De vraag is of de victorie van rechts ook tot uiting gaat komen binnen de Europese Unie en zo ja, hoe dat het speelveld verandert. Het blijft lastig voorspellen, maar waar we wel houvast aan hebben is dat we alles in het oog blijven houden. Politiek is nu eenmaal wispelturig en daar moeten wij als lobbyisten op inspelen.”