Staatskosten complexe slachtofferclaims geraamd

Volgens het beoogde nieuwe Wetboek van Strafvordering kunnen slachtoffers van misdrijven hun schadeclaim indienen bij een nieuwe ‘schadevergoedingskamer’, als de strafrechter de behandeling daarvan tijdens de rechtszaak te complex vindt.

Slachtoffers
Slachtoffers hoeven dan niet meer naar de civiele rechter met hun claim. Bovendien schiet de staat slachtoffers dan via de Voorschotregeling de toegewezen schadebedragen voor als de dader niet direct alles betaalt. Cebeon raamde, in opdracht van het WODC, de jaarlijkse extra staatskosten van zo’n afzonderlijke behandeling van schadeclaims.

De Voorschotregeling houdt in dat het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) probeert de toegewezen kosten in eerste instantie bij de dader van het misdrijf te innen. Wanneer dit niet lukt, komen de kosten ten laste van de staat. Al in 2021 onderzocht Cebeon de extra kosten voor de staat als de bestaande Voorschotregeling zou gelden bij het instellen van een schadevergoedingskamer voor claims van slachtoffers van gewelds- en zedenmisdrijven. Gedurende de loop van dat onderzoek stelde de commissie-Donner een aantal wijzigingen in de Voorschotregeling voor. In dit rapport is onderzocht wat de consequenties zijn van het instellen van een schadevergoedingskamer rekening houdend met de aanbevelingen van de commissie-Donner: wat betekent het voor de instroom van zaken in die kamer, en voor de mogelijke toewijzingen? En wat zijn de te verwachten kosten voor de staat bij verschillende varianten van de Voorschotregeling?

Aanbevelingen Commissie-Donner
De commissie-Donner deed aanbevelingen voor het stelsel van schadevergoeding voor slachtoffers van strafbare feiten:

• Alle slachtoffers kunnen terecht bij een in te stellen schadevergoedingskamer en niet alleen slachtoffers van gewelds- en zedenmisdrijven.
• De bestaande garantstelling zonder maximum voor enkele strafbare feiten wordt omgevormd tot een gegarandeerd voorschot bij alle schadevergoedings-maatregelen, en wel tot het (gemiddeld) bedrag dat het CJIB verwacht daadwerkelijk bij de dader te innen.
• Een bijzondere categorie tegemoetkoming voor zeer hoge letselschades via het Schadefonds Geweldsmisdrijven.

 

Geraamd risico staat
De huidige Voorschotregeling kent voor ernstige gewelds- en zedenmisdrijven geen maximaal voorschot: de staat betaalt de kosten die de dader die niet betaalt. Voor andere misdrijven is het voorschot gemaximeerd op 5.000 euro. In het advies van de commissie-Donner wordt voorgesteld ook het voorschot bij ernstige gewelds- en zedenmisdrijven te maximeren, zonder een bepaald maximum te noemen. Daarom zijn in dit onderzoek verschillende varianten van de Voorschotregeling doorgerekend.

Ook zijn in het onderzoek aannames gehanteerd voor het aantal en de hoogte van schadeclaims. Het is namelijk niet bekend wat de invloed is van een nieuwe schadevergoedingskamer op de keuzes die slachtoffers zelf maken. Daarbij spelen individuele factoren een rol, zoals de behoefte aan erkenning en genoegdoening. Maar ook de bereidheid om moeite te doen voor een extra zaak en mogelijk extra financiële risico’s. Gegeven de aannames en gegeven de voorbeeldvarianten van de Voorschotregeling wordt het risico voor de staat van instelling van een schadevergoedingskamer geraamd op tussen 4 miljoen euro en 34 miljoen euro.

Lees het volledige rapport