Toename woningbranden in Nederland door vergrijzing en energietransitie

In het eerste halfjaar van 2023 is het aantal woningbranden in Nederland aanzienlijk gestegen, waarbij voor het eerst meer dan vierduizend incidenten zijn geregistreerd. Dit betekent dat bijna elk uur in de eerste zes maanden van dit jaar ergens in Nederland een woningbrand heeft plaatsgevonden.

De stijging van het aantal branden blijkt zelfs groter te zijn dan wat je zou verwachten op basis van de toename van het aantal huizen, zoals geanalyseerd door het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV).

Het aantal daadwerkelijke interventies van de brandweer bedroeg bijna 3900, en dit is opmerkelijk omdat het aantal woningbranden in 2022 al alle records had gebroken.
 
Deze stijging heeft de aandacht getrokken van de landelijke brandweerorganisatie, die momenteel een onderzoek uitvoert naar de oorzaken. Hoewel een groter aantal schoorsteenbranden als een mogelijke oorzaak wordt genoemd, heeft de analyse nog geen definitieve conclusies opgeleverd.
 
Volgens Ruud van Herpen, een onderzoeker op het gebied van brandveiligheid aan de TU Eindhoven en Hogeschool Saxion, zijn er drie belangrijke oorzaken voor de toename van woningbranden. Ten eerste speelt de energietransitie een rol, waarbij huizen steeds meer elektronische apparatuur bevatten, zoals warmtepompen, zonnepanelen en omvormers, die gevoeliger zijn voor brand in vergelijking met traditionele cv-ketels met radiatoren. Bovendien zorgt betere isolatie ervoor dat branden zich gemakkelijker verspreiden van de ene naar de andere woning.
 
Zonnepanelen kunnen ook een nadeel vormen bij brand, zoals bleek bij een incident in de Arnhemse wijk Presikhaaf, waar de panelen het blussen bemoeilijkten.
 
Een tweede oorzaak is de vergrijzing van de bevolking. Het groeiende aantal 75-plussers in Nederland brengt niet alleen meer tijd thuis door, maar kan ook minder alert zijn, waardoor het risico op woningbranden toeneemt.
 
De derde oorzaak is het gebruik van alternatieve en potentieel gevaarlijkere manieren om huizen warm te houden, vooral door mensen die nog afhankelijk zijn van cv-ketels vanwege de gestegen energierekening. Hierdoor worden bijvoorbeeld hout en kerosine vaker gebruikt als brandstof, wat brandgevaar met zich meebrengt.
 
De huidige regelgeving met betrekking tot brandveiligheid dateert uit 2012 en is niet volledig aangepast aan de energietransitie en de groeiende groep ouderen die langer thuis blijven wonen. Een nieuwe versie van het Bouwbesluit is in ontwikkeling, maar volgens Van Herpen moet deze worden herzien om meer specifieke eisen te bevatten over brandveiligheid van woningen.
 
Met de voortdurende vergrijzing en energietransitie in Nederland, waarbij miljoenen huizen vanaf 2026 verplicht warmtepompen zullen hebben, is het van groot belang dat mensen meer bewust worden van brandpreventie. Alertheid is essentieel, vooral bij het opladen van e-bikes, die kwetsbaar kunnen zijn. Het gebruik van goedkope telefoonladers via verlengsnoeren en stekkerdozen kan ook brandgevaar met zich meebrengen. Het is belangrijk om alle elektrische apparaten regelmatig te controleren op beschadigingen en opwarmende accu's, opladers en draden, omdat dit vaak de eerste tekenen zijn van een mogelijk brandgevaar.