Werkgevers wordt gevraagd zelf onderzoek te doen na bedrijfsongeval

Vanaf 1 januari 2023 vraagt de Arbeidsinspectie aan werkgevers om bij een meldingsplichtig bedrijfsongeval zélf onderzoek te doen naar de oorzaken hiervan. Ook wordt verplicht een werkgeversrapportage opgesteld en verbeterplan geschreven. Zo worden werkgevers gestimuleerd om te leren van wat er is gebeurd. Het doel van de nieuwe werkwijze is het verbeteren van de veiligheid op de werkvloer en het voorkomen van nieuwe ongelukken.

De Nederlandse Arbeidsinspectie
De Nederlandse Arbeidsinspectie is toezichthouder op het gebied van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Één van de taken is het controleren van werkgevers: houden zij zich aan de wet- en regelgeving omtrent arbeidsomstandigheden?

Bij een bedrijfsongeval betekent dit dat de arbeidsinspectie checkt of de werkgever wel zorg heeft gedragen voor een veilige werkomgeving. Zo niet, dan riskeert de werkgever een boete.

Aanleiding voor verandering: een succesvolle pilot
In 2020 startte de Arbeidsinspectie een pilot waarbij bedrijven werden gevraagd zelf onderzoek te doen naar de oorzaken van een meldingsplichtig bedrijfsongeval. Voorheen deed de Arbeidsinspectie dit. Als werkgevers leren van wat er is gebeurd, wordt herhaling voorkomen en daalt het aantal ongevallen op de werkvloer, was de gedachte. De pilot was zo’n succes dat de nieuwe aanpak per 1 januari 2023 onderdeel van het beleid van de Arbeidsinspectie is geworden.

Verschillen tussen de oude en nieuwe werkwijze

Oude werkwijze
Als een werknemer door een bedrijfsongeval in het ziekenhuis belandt (vanaf een dagopname), ernstig letsel oploopt of overlijdt, moet de werkgever het ongeval melden bij de Arbeidsinspectie. Dit noemen we een meldingsplichtig bedrijfsongeval.

In de oude situatie deed de Arbeidsinspectie vervolgens onderzoek naar wat er precies is gebeurd. Bleek dat het ongeval kwam door slecht materiaal, onveilige werkomstandigheden of een andere overtreding? Dan riskeerde de werkgever een boete. De angst voor boetes leverde werkgevers veel stress op.

Nieuwe werkwijze
In de nieuwe situatie moet de werkgever nog steeds melding doen bij de Arbeidsinspectie (in dezelfde gevallen als vóór 1 januari 2023).

De arbeidsinspectie komt na de melding langs op de ongevalslocatie. Tenzij er sprake is van een uitzondering, is het niet langer de Arbeidsinspectie, maar de werkgever die een onderzoek uitvoert. Ook stelt de werkgever een werkgeversrapportage en een verbeterplan op.

De Arbeidsinspectie beoordeelt of de rapportage/het verbeterplan voldoende en effectief is. Zo niet, dan voert de arbeidsinspectie zelf een ongevalsonderzoek uit. Ook dan riskeert de werkgever een boete, namelijk wanneer er een overtreding is begaan.

Nieuwe werkwijze Arbeidsinspectie in het kort

1. De werkgever meldt het bedrijfsongeval bij de Arbeidsinspectie.

2. De Arbeidsinspectie komt langs op de ongevalslocatie.

3. De werkgever doet vervolgens binnen 15 dagen zelf onderzoek naar de toedracht van het ongeval, maakt een werkgeversrapportage en stelt een plan op om de veiligheid op de werkvloer te verbeteren, tenzij sprake is van een uitzondering.

4. De Arbeidsinspectie controleert of de werkgever het onderzoek goed heeft uitgevoerd.

   • Ja? Dan wordt de zaak gesloten of komt de Arbeidsinspectie nog éénmaal langs om te kijken of het verbeterplan daadwerkelijk is toegepast in de praktijk.

   • Nee? Dan krijgt de werkgever de kans om de werkgeversrapportage en het verbeterplan bij te stellen.

5. Is het verbeterplan tot twee keer toe door de Arbeidsinspectie beoordeeld en nog steeds onvoldoende? Dan voert de Arbeidsinspectie zelf een onderzoek uit.

6. Als de Arbeidsinspectie oordeelt dat de werkgever een overtreding heeft begaan, of dat de verbeterplannen niet daadwerkelijk zijn uitgevoerd, krijgt de werkgever een waarschuwing of boete.

Uitzonderingen

De Arbeidsinspectie voert nog steeds zelf het onderzoek uit wanneer:

• Het bedrijfsongeval een dodelijke afloop heef
• ​Het slachtoffer jonger is dan 18 jaar
• Het slachtoffer een familielid is van de werkgever
• Bij uitzonderlijk ernstig letsel
• De werkgever weigert een werkgeversrapportage op te stellen
• Een werkgeversrapportage niet passend is of het ongeval een grote maatschappelijk impact heeft

Voordelen zelf onderzoek doen werkgever

• Omdat de werkgever zelf het onderzoek uitvoert is het onderzoekrapport sneller klaar
• Door in te zoomen op achterliggende oorzaken verbeteren werkgevers structureel de veiligheid op de werkvloer
• Werkgevers leren van wat er is gebeurd
• Werkgevers investeren meer in veiligheidsmaatregelen
• De angst voor hoge boetes is minder groot
• De focus verschuift van angst voor boetes naar het verbeteren van de veiligheid op de werkvloer

Zitten er ook nadelen aan de nieuwe werkwijze?
De Arbeidsinspectie weet precies hoe een onderzoek naar het ontstaan van een ongeval moet worden uitgevoerd. Er zit veel know how in de organisatie. Ten slotte voert de Arbeidsinspectie dagelijks zulke onderzoeken uit! Voor de werkgever is het nieuw. Het uitvoeren van een onderzoek naar de toedracht van een bedrijfsongeval, het opstellen van een werkgeversrapportage en het maken van een verbeterplan is een kwestie van ‘al doende leren’. Dit kan ten koste gaan van de kwaliteit en diepgang van het onderzoek. Ons advies aan de werkgever; ga dit niet zelf doen maar schakel hiervoor een gespecialiseerd bureau in die weet hoe toedrachtsonderzoeken moeten worden verricht en kennis hebben op het gebied van bedrijfsongevallen.

in de nieuwe regeling zal hiernaast het rapport en het verbeterplan altijd nog gecontroleerd door de Arbeidsinspectie. Is de kwaliteit hiervan onvoldoende, dan krijgt de werkgever de kans om aanpassingen te doen. Wanneer het onderzoek van de werkgever ernstig te wensen overlaat, doet de Arbeidsinspectie alsnog zelf een ongevalsonderzoek.

Wat vindt Wijs van de nieuwe werkwijze?
Bij Wijs zagen we regelmatig dat de werkgever zo bang was om een hoge boete te krijgen, dat de werkgever het ongeval niet meldde bij de arbeidsinspectie. Wij verwachten en hopen dat de focus van angst voor boetes verschuift naar verbetering van veiligheid en een goede relatie met de werknemer die het bedrijfsongeval is overkomen. De werkgever wordt op een motiverende manier gedwongen de arbeidsomstandigheden voor werknemers te verbeteren. Dit komt de relatie tussen werkgever en werknemer ten goede én voorkomt ongelukken in de toekomst! Wij hopen dat er door deze nieuwe werkwijze ook meer aandacht wordt besteed door de werkgever om een werknemer op een positieve wijze te begeleiden na een bedrijfsongeval. Melding bij de aansprakelijkheidsverzekering of een andere verzekering die dekking biedt voor de opgelopen letselschade is in onze ogen daar een belangrijk onderdeel van. Want alleen op deze manier kan iemand die gewond is geraakt door een bedrijfsongeval in alle rust herstellen.