Stijging van aantal verkeersslachtoffers met ernstig letsel

In tien jaar tijd is het aantal verkeersslachtoffers met ernstig letsel (2012-2021) met 18 procent gestegen. Dit blijkt uit een recent onderzoek van VeiligheidNL, het kenniscentrum voor letselpreventie. Op de Spoedeisende Hulp (SEH) zijn In 2021 zijn 110.000 verkeersslachtoffers behandeld waarvan 66.600 personen met ernstig letsel. Van de slachtoffers met ernstig letsel is een derde een fietser van 55 jaar of ouder.

Verschillende overheden hebben zich achter een Strategisch Plan Verkeersveiligheid geschaard met een hoog ambitieniveau: `Het bereiken van nul verkeersslachtoffers in 2050. Echter zonder adequaat ingrijpen is de prognose dat het aantal verkeersslachtoffers in de komende jaren alleen maar blijft toenemen, wat resulteert in meer dan 75 duizend SEH-bezoeken van verkeersslachtoffers met ernstig letsel in 2050.

VeiligheidNL roept op tot gezamenlijke actie om verkeersongevallen te voorkomen. Dit kan bereikt worden door betere monitoring van ongevalslocaties en oorzaken van ongevallen op regionaal niveau door het ontsluiten van SEH- en ambulancedata in aanvulling op bestaande bronnen. Ook het inzetten van effectieve interventies om gedrag te verbeteren is nodig.

Deze stijgende trend wordt veelal veroorzaakt door enkelvoudige fietsongevallen*
In 2021 was twee derde van de verkeersslachtoffers die op de SEH-afdeling werden behandeld een fietser. De meeste slachtoffers (44%) waren in de leeftijd van 55 jaar en ouder en in de leeftijd van 12 tot en met 24 jaar (19%). In de periode 2012 -2021 is bij fietsers met ernstig letsel sprake van een stijgende trend (+29%). De stijgende trend wordt vooral veroorzaakt door een stijging van het aantal enkelvoudige fietsongevallen (+26%). Bij  fietsers van 55 jaar en ouder steeg het aantal enkelvoudige fietsongevallen zelfs met 42 procent.

Stijging in het aantal letsels na een ongeval met de elektrische fiets
In de leeftijdsgroep van 12-17 jaar ziet men in een vervolgonderzoek fietsongevallen 2021 dat er meer SEH-bezoeken zijn als gevolg van een ongeval met een elektrische fiets ten opzichte van 2016 (22% versus 4%). Het onderzoek laat tevens zien dat slachtoffers die op een elektrische fiets reden een verhoogd risico lopen op een letsel waarvoor een SEH-behandeling nodig was ten opzichte van fietsers die op een gewone fiets reden. Directeur en bestuurder van VeiligheidNL Martijntje Bakker zegt hierover het volgende: “Elektrische fietsen worden steeds normaler in het verkeer, voor jong en oud. Verdiepend onderzoek zal moeten uitwijzen hoeveel groter dat verhoogd risico is en moeten duiden welke oorzaken hier ten grondslag aan liggen.”

Een kwart van de fietsslachtoffers met ernstig letsel had hersenletsel
Van de bijna vijftigduizend fietsslachtoffers die in 2021 met ernstig letsel1 de SEH-afdeling bezochten, had ruim twee derde een fractuur en een op de vier hersenletsel. In een jaar tijd ruim elfduizend fietsslachtoffers met hersenletsel, waarvan ruim de helft 55 jaar of ouder was. Preventie is essentieel om het tij te keren.

Fietshelm vermindert kans op hersenletsel substantieel
Uit ditzelfde onderzoek blijkt dat het dragen van een fietshelm de kans op hersenletsel met een derde vermindert. Van de fietsslachtoffers op een gewone fiets droeg 3 procent een helm en op een elektrische fiets 2 procent.

Wat is nodig voor een daling van het aantal fietsslachtoffers?
De belangrijkste oorzaken van fietsongevallen zijn eigen gedrag (44%), ongeacht leeftijd, en de toestand van de weg (32%). Om de daling van het aantal fietsslachtoffers te realiseren zet VeiligheidNL in op

• Ontsluiten van SEH- en ambulancedata om beter zicht te krijgen op locaties en oorzaken van ongevallen;
• Ontwikkeling en inzet van effectieve verkeerseducatie;
• Onderzoeken hoe bestaande valpreventie activiteiten en programma's doorontwikkeld kunnen worden tot effectieve programma's voor oudere fietsers;
• Stimuleren van het dragen van een fietshelm bij kwetsbare verkeersdeelnemers.
• Tot slot benadrukt Martijntje Bakker; “Fietsen houdt jong en oud in beweging en draagt bij aan een gezond leven. Vooral blijven doen, maar neem geen onnodige risico's.”

*Enkelvoudige fietsongevallen zijn ongevallen met fietsers waarbij geen andere verkeersdeelnemer is betrokken.
Bron: LIS onderzoek 2021 en Vervolgonderzoek fietsongevallen 2021.