NN moet schade van bedorven sojabonen betalen

Vervoer over zee van sojabonen van Brazilië naar Finland, waar schade door beschimmeling wordt vastgesteld. Onzeker voorval? Eigen gebrek? Vergoeding van kosten van bereddingsmaatregelen.

Gebana, een biologische online kruidenier, heeft bij Nationale-Nederlanden een goederentransportverzekering met ‘all risks’-dekking afgesloten. De van toepassing zijnde polis dateert van 1 januari 2019 en de verzekering is aangegaan tot 1 januari 2020. Op de polis zijn de voorwaarden uit de polismantel 620-14 (hierna: de verzekeringsvoorwaarden) van toepassing verklaard.

Gebana heeft begin 2019 een partij biologische sojabonen van 106.000 kilogram, die hij had ingekocht bij de aan zijn gelieerde coöperatie Cataratas Do Iguaçu Produtos Orgânicos LTDA te Brazilië (hierna: Cataratas), verkocht aan een van zijn klanten in Finland, Oy Soya Ab.

De sojabonen zijn, verpakt in (80) big bags, in (vier) ‘dry-box’-containers per schip van Brazilië naar Finland vervoerd. Het vervoer werd georganiseerd door de vaste expediteur van Gebana, Transworld forwarding GmbH (hierna: Transworld).

Voorafgaand aan het vervoer zijn de sojabonen in de fabriek van Cataratas in Brazilië behandeld volgens een vaste procedure. De bonen zijn afkomstig van verschillende lokale boeren, die allen hun bonen in verschillende hoeveelheden aanleveren aan Cataratas. Als de sojabonen een hoger vochtgehalte dan 14,0% hebben, worden zij gedroogd. De sojabonen worden daarna gereinigd, gesorteerd, gesampled en verpakt in big bags. Een maximum vochtpercentage van 14,0% is gebruikelijk binnen de branche en dit percentage wordt in een instructie van het Braziliaanse ministerie van Landbouw, Vee en Voedselbevoorrading bij transport van sojabonen aanbevolen.

De sojabonen zijn op 1 april 2019 voorafgaand aan het vertrek op de kade van de haven in Paranagua, Brazilië, geïnspecteerd door het inspectiebureau SGS. Het gemeten vochtpercentage van de sojabonen bedroeg toen tussen de 11,7% en 13,09%.

Op 5 april 2019 zijn de 80 big bags met daarin de sojabonen in de voornoemde vier containers vanuit de haven in Paranagua verscheept naar de havens van Helsinki. In Hamburg heeft een overslag plaatsgevonden. De containers zijn op 9 mei 2019 in Helsinki aangekomen.

Op 13 mei 2019 zijn twee van de vier zeecontainers met sojabonen ter lossing aan Soya Oy Ab aangeboden. Bij de lossing is schimmel in en aan de big bags met de sojabonen geconstateerd. Soya Oy Ab heeft om die reden geweigerd de lading aan te nemen. Ook in de twee nog niet geloste containers is schimmel in en aan de big bags met sojabonen waargenomen.
 

Op 20 mei 2019 heeft SGS in Finland een expertise aan de afgeleverde partij sojabonen verricht en daarvan op 23 mei 2019 verslag uitgebracht. In de verslaglegging door een laboratorium van een op 6 juni 2019 uitgevoerd onderzoek wordt een vochtpercentage van de sojabonen van 15,0% vermeld.

Op 19 juni 2019 heeft Gebana bij assurantietussenpersoon Stoutenburgh Adviesgroep de schade gemeld. Op 21 juni 2019 heeft Stoutenburgh Adviesgroep de schade namens Gebana bij Nationale-Nederlanden gemeld. Op 8 juli 2019 heeft Nationale-Nederlanden expertisebureau EMN ingeschakeld.

 

Gebana heeft in Finland met Transworld tevergeefs gezocht naar mogelijkheden om de beschimmelde sojabonen aldaar te verkopen. In overleg met is besloten de partij sojabonen naar Nederland te halen. In het rapport van EMN aan Nationale-Nederlanden van 18 november 2019 is daarover opgemerkt:

“Ter beperking van de schade had verzekerde meerdere mogelijkheden lokaal onderzocht, maar moest geconcludeerd worden de bonen naar Nederland te halen (toen eind juli verwacht), voor reiniging en verdere verkoop, wat de meest schadebeperkende oplossing zou zijn. De Finse ontvanger wenste de bonen absoluut niet meer te hebben, de Braziliaanse afzender ook niet en gezien de beperkte lokale markt (biologische/fair trade karakter) voor deze bonen, meende uw verzekerde vanuit Nederland nog een aanzienlijke restwaarde te kunnen realiseren.

Voor wat betreft dit laatste was verzekerde inmiddels in contact gekomen met Termont en Thomaes te Biervliet, die bereid was de bonen te ontvangen en te 'schonen' waarna verdere verkoop mogelijk was. EMN heeft dit als de juiste schadebeperkende maatregel vastgesteld.

In Biervliet is de partij sojabonen geïnspecteerd door EMN. Na onderzoek door EMN werd geconcludeerd dat het reinigen van de sojabonen niet meer mogelijk was. De beschimmelde sojabonen zijn uiteindelijk middels een tender verkocht aan de hoogste bieder voor een bedrag van € 19.200,00.

In het rapport van EMN van 18 november 2019 is over de schadeoorzaak ‑ onder meer ‑ het volgende opgenomen:
“Op basis van de analyses zijn wij van mening dat het vochtpercentage weliswaar conform de eigen en door derden geadviseerde norm lag voor aanvang van het transport, maar dat de marge in deze beperkt was. Door minder gunstige transportomstandigheden (sterk fluctuerende temperaturen) is het in de bonen aanwezige vocht naar onze mening hoogstwaarschijnlijk uitgetreden met condens tot gevolg wat leidde tot schimmelvorming.

Schimmels zijn latent aanwezig in sojabonen maar zullen door voor hem gunstige omstandigheden (vocht/warmte) snel groeien, wat uiteindelijk in onderhavige schade ook leidde tot de verontreiniging van de bonen. De aanwezige schimmels veroorzaken vervolgens ook de productie van ongewenste toxines. Wij verwijzen u hiervoor naar de bijgevoegde analyses.

De totale schade heeft EMN bepaald op € 127.857,50, bestaande uit een bedrag van € 99.835,00 voor schade aan de lading en € 28.022,50 voor de kosten gemaakt in verband met het nemen van maatregelen om de partij sojabonen naar Nederland te vervoeren. In het hiervoor vermelde rapport van EMN heeft hij dit als volgt toegelicht:

“Berekening van de schade: Na bovenstaande is de schade onder voorbehoud van de polisvoorwaarden als volgt vastgesteld:

Verkoopwaarde bonen: € 119.035,00* Af restwaarde: € 19.200,00 -/- € 99.835.00
*inkoopwaarde inclusief transport: € 107.328,20, bij een van 83,9% € 90.048,36

Het eerste verweer van Nationale-Nederlanden houdt in dat Gebana moet stellen en bewijzen dat de schade is ontstaan gedurende de verzekerde periode als gevolg van een ‘onzeker voorval’. Voor de vraag of sprake is van een onzeker voorval gaat het er volgens Nationale-Nederlanden niet om of voor Gebana onzeker was dat de schade zou ontstaan, maar in objectieve zin of de schade naar de normale loop van de omstandigheden niet te verwachten was. Gebana heeft dit volgens Nationale-Nederlanden niet aangetoond of aannemelijk gemaakt. Gedurende de verzekerde reis heeft zich niets bijzonders voorgedaan, terwijl het schadebeeld in alle vier de containers min of meer gelijk is. Het is dan ook niet gebleken dat de schade is veroorzaakt door een van buiten komende oorzaak die te kwalificeren zou zijn als een onzeker voorval. Hij hoeft daarom geen dekking te verlenen, aldus Nationale-Nederlanden.

Van een onzeker voorval in de zin van de wet (zie hiervoor) was in dit geval sprake, omdat het voor Gebana en voor Nationale-Nederlanden ten tijde van het sluiten van de verzekeringsovereenkomst onzeker was dat zich een gedekt risico zou voordoen, te weten schade aan de sojabonen door schimmelvorming. Daaraan doet niet af dat sojabonen onder bepaalde omstandigheden bij vervoer over zee kunnen beschimmelen. Waar het op aankomt, is of Gebana (en/of Nationale-Nederlanden) wist of kon weten dat de sojabonen die vervoerd zouden worden tijdens de zeereis, door schimmel zouden worden aangetast. Er worden wereldwijd per jaar vele miljoenen tonnen sojabonen per schip vervoerd in de dry-box-containers, waarvan in het onderhavige geval gebruik is gemaakt, zonder dat dit tot schimmelvorming leidt, zoals is uiteengezet in de rapportage van de expert van Hamer & Van Hussen. Het vervoer van sojabonen per dry-box-containers is de meest voorkomende manier van vervoer en dat geschiedt - naar de ervaring leert - in de meeste gevallen schadevrij. Nationale-Nederlanden heeft de juistheid van deze uiteenzetting niet tegengesproken. Gebana heeft verklaard dat hij vele jaren sojabonen van Brazilië naar Finland heeft vervoerd zonder dat zich daarbij ooit schimmelvorming heeft voorgedaan. In dat verband heeft hij, door Nationale-Nederlanden niet weersproken, naar voren gebracht dat hij ervoor zorgdraagt dat de sojabonen in de juiste condities worden gebracht, namelijk op een vochtgehalte lager dan 14,0%, dat naar algemeen wordt aangenomen een adequate voorzorgsmaatregel is om de sojabonen schadevrij, verpakt in de big bags en met gebruikmaking van de dry-box-containers, per schip te vervoeren. Gebana stelt zich terecht op het standpunt dat Nationale-Nederlanden ten onrechte meent dat Gebana zou moeten bewijzen dat zich een gebeurtenis heeft voorgedaan die de oorzaak is geweest voor het ontstaan van de schimmel op en aan de partij sojabonen.

Uitspraak
De Rechtbank veroordeelt Nationale-Nederlanden om aan Gebana te betalen een bedrag van € 129.684,58, te vermeerderen met de wettelijke rente als bedoeld in art. 6:119 BW over het bedrag van € 127.631,00 met ingang van 26 november 2019 tot de dag van volledige betaling, de proceskosten en advocaatkosten.

De volledige uitpraak van de Rechtbank kunt u hier lezen.