Is de eigenaar van een omgevallen boom aansprakelijk voor schade?

Risicoaansprakelijkheid
Is de eigenaar van een boom altijd aansprakelijk op basis van het feit dat hij eigenaar is? Is er sprake van risicoaansprakelijkheid? Het antwoord is Nee. 

Risicoaansprakelijkheid geldt onder andere voor eigenaren van opstallen (artikel 174 Burgerlijk Wetboek (BW)). 
Dit komt erop neer dat als iemand schade lijdt door een opstal, de eigenaar hiervoor aansprakelijk is, ongeacht of deze zelf heeft bijgedragen aan het ontstaan van de schade. Het enkele feit dat iemand eigenaar is, brengt de aansprakelijkheid al met zich mee. 

Artikel 174 BW Lid 4 geeft aan: Onder opstal in dit artikel worden verstaan gebouwen en werken, die duurzaam met de grond zijn verenigd, hetzij rechtstreeks, hetzij door vereniging met andere gebouwen of werken. Hierin wordt niets vermeld met betrekking tot ‘met de grond verenigde beplantingen’. 

Bomen worden dan ook niet gezien als onroerende zaken waarvan de eigenaar van de grond eigenaar is en zijn geen opstallen waarvoor de risicoaansprakelijkheid geldt. Uiteraard kan de eigenaar wel aansprakelijk zijn op basis van de omstandigheden van het geval zoals hieronder wordt beschreven.

Storm
Officieel spreekt het KNMI van storm vanaf windkracht 9. Wanneer dan een goed onderhouden boom schade veroorzaakt, wordt het lastig, om met succes, de eigenaar daarvoor aansprakelijk te stellen. De omstandigheden liggen dan buiten zijn invloedsfeer; er is sprake van overmacht. Eventuele schade kan als ‘stormschade’ worden ingediend bij de inboedel-, of de opstalverzekeraar van de schadelijdende partij. 

NB: Een verzekeraar spreekt vaak al van storm vanaf windkracht 7. Dus een ruimere definitie dan die van het KNMI. 

Onderhoud
Ook wanneer er geen sprake is van (extreme) storm, bestaat de kans dat bomen hun takken verliezen of zelfs omvallen, met schade aan derden tot gevolg. Denk aan de omgevallen boom van de buren die uw schutting beschadigt of een boom van de gemeente waarvan de afgevallen takken uw auto beschadigen.

De eigenaar van een boom heeft enerzijds de plicht om te zorgen voor goed onderhoud en het doen van controles van de boom en anderzijds om adequaat in te grijpen om mogelijke schade te voorkomen. Degene die schade heeft geleden, zal moeten bewijzen dat de eigenaar van de boom tekort is geschoten in deze verplichtingen en hem dus iets verweten kan worden. Er dient sprake te zijn van een onrechtmatige daad. Dit kan bijvoorbeeld door aan te tonen dat de boom onvoldoende is onderhouden en gecontroleerd of juist teveel is gesnoeid waardoor deze is beschadigd, of dood is gegaan, en zijn takken heeft laten vallen. Of bijvoorbeeld door aan te tonen dat de risico’s van de slecht onderhouden boom al vaker zijn aangekaart bij de eigenaar, maar dat die daar niets mee heeft gedaan. Van een goed onderhouden boom mag worden verwacht dat deze niet zomaar omvalt of grote takken laat vallen.

Feit of fabel
De stelling ‘Als een boom omvalt, is de eigenaar van de boom aansprakelijk voor eventuele schade' is dus niet volmondig met ja te beantwoorden. Het is afhankelijk van verschillende omstandigheden.

Gaat het om een geleden schade waarvoor men zelf een verzekering heeft, dan is het in dit soort gevallen verstandig de vordering uit handen te geven aan de verzekeraar. Die kan de schade dan met u afhandelen en eventueel onderling regelen met de aansprakelijkheidsverzekeraar van de eigenaar van de boom. Overigens is het vaak ook ‘gunstiger’ om eerst de inboedel-, of opstalverzekeraar te benaderen, omdat deze meestal uitgaat van de nieuwwaarde van de beschadigde zaken terwijl een aansprakelijkheidsverzekeraar uitgaat van de dagwaarde.