Historische toename inflatie

Vorige week publiceerde het CBS het HICP-inflatiecijfer voor januari 2022. Ten opzichte van januari 2021 zijn de prijzen met 7,6 procent toegenomen. Een historische toename; 45 jaar terug waren vergelijkbare inflatiecijfers te zien. Wat valt op? Jan-Paul van de Kerke, economist bij ABN AMRO, gaat hier verder op in.

Verreweg de grootste bijdrage - meer dan de helft van de 7,6 procent - komt door de component energieprijzen. Prijzen voor gas, olie en elektriciteit laten sinds eind 2021 enorme jaar-op-jaar stijgingen zien. Energiebedrijven berekenen deze door aan de consument, waardoor het de inflatie opstuwt. De prijsstijging van deze component was 58,4%.

Verder vielen de prijzen voor voedingsmiddelen en dranken op. De prijsstijging van deze categorie was weliswaar bescheiden in vergelijking met de prijsstijging die te zien was in de energiecomponent. Ten opzichte van het decembercijfer laat de voedingscomponent desondanks een flinke stijging zien. Waar in december voedingsmiddelen 2,6% duurder werden, nam deze stijging in januari toe tot 4,2%. Drie redenen liggen hieraan te grondslag. Ten eerste heeft het snelle herstel van de wereldeconomie geleid tot prijsstijgingen op grondstoffenmarkten en problemen in internationale aanvoerlijnen. Deze hogere input en productieprijzen worden doorberekend aan de consument. Ten tweede hebben ook bedrijven die voedingsmiddelen maken te kampen met hogere energieprijzen. Een evident voorbeeld hiervan is de glastuinbouw. Ten derde spelen de eerste twee factoren al langer een rol, maar is de prijsstijging van voedingsmiddelen nog beperkt gebleven, omdat veel leveringen en prijzen - bijvoorbeeld aan supermarkten - vastgelegd waren in leverancierscontracten. Het einde van het jaar is vaak een moment waarop nieuwe contracten uitonderhandeld worden, waardoor consumenten deze prijsstijgingen nu pas zien.

De laatste opvallende categorie zijn de industriële goederen (exclusief energie). De problemen in internationale aanvoerlijnen - zoals het tekort aan chips - leidde in de laatste maanden van 2021 tot een groei van deze component. Anders dan verwacht blijft in het januaricijfer deze prijsstijging vrij constant (december 3,4%, januari 3,5%). Betekent dit dat we hiermee de meeste prijsstijgingen die voortkomen uit deze factoren achter de rug hebben? Dit is op basis van de huidige data nog niet te zeggen. Aanvoerketens bij industriële goederen bestaan uit veel verschillende bedrijven. Hiermee is de prijsdruk die vanuit de pijplijn richting de consument komt vertraagd en moeilijk in te schatten. Een positieve noot in dit verband is dat we bij Nederlandse industriële bedrijven de eerste tekenen zien van afname van problemen in aanvoerketens.