De Vereende: Is de eigenaar van een omgevallen boom aansprakelijk voor schade

Risicoaansprakelijkheid
Risicoaansprakelijkheid geldt bijvoorbeeld voor eigenaren van gebouwen (artikel 174 van het Burgerlijk Wetboek). Dit houdt in dat als iemand schade lijdt door een gebouw, de eigenaar hiervoor aansprakelijk is, ongeacht of hij zelf iets heeft bijgedragen aan de schade. Enkel het bezit van een gebouw impliceert aansprakelijkheid.

Artikel 174 lid 4 BW definieert 'opstal' als gebouwen en werken die duurzaam met de grond zijn verbonden, directe of indirecte vereniging met andere structuren inbegrepen. Dit heeft echter geen betrekking op 'planten die met de grond zijn verbonden'. Bomen worden niet beschouwd als onroerend goed waarvan de grondbezitter eigenaar is, en vallen niet onder de risicoaansprakelijkheid. De eigenaar kan echter wel aansprakelijk zijn afhankelijk van de omstandigheden, zoals hieronder verder uitgelegd.

Storm
Volgens het KNMI spreekt men van storm bij windkracht 9. Wanneer een goed onderhouden boom schade aanricht onder deze omstandigheden, is het moeilijk om de eigenaar aansprakelijk te stellen. De situatie valt buiten zijn controle en wordt gezien als overmacht.

Schade kan als 'stormschade' worden ingediend bij de inboedel- of opstalverzekeraar van de benadeelde partij. Het is goed om te weten dat verzekeraars vaak al bij windkracht 7 van storm spreken, wat een bredere definitie is dan die van het KNMI.

Onderhoud Zelfs zonder (extreme) storm kan het voorkomen dat bomen takken verliezen of omvallen, wat schade aan derden kan veroorzaken. Denk bijvoorbeeld aan een omgevallen boom van de buren die uw schutting beschadigt, of een gemeenteboom waarvan takken uw auto beschadigen.

De eigenaar van een boom is verplicht om goed onderhoud te plegen en controles uit te voeren, en moet ook adequaat ingrijpen om mogelijke schade te voorkomen. Degene die schade heeft geleden, moet aantonen dat de eigenaar van de boom in zijn verplichtingen heeft gefaald en dus verwijtbaar is. Dit moet als een onrechtmatige daad worden aangemerkt. Dit kan bijvoorbeeld blijken uit onvoldoende onderhoud of overmatige snoei die de boom heeft verzwakt en takken heeft doen vallen. Ook als de risico’s van de slechte toestand van de boom eerder zijn aangekaart, maar er niets mee is gedaan, kan dit relevant zijn. Van een goed onderhouden boom mag worden verwacht dat deze niet zomaar omvalt of takken laat vallen.

Een voorbeeld ter illustratie is een arrest van 28 april 2020 van het Hof Arnhem-Leeuwarden (ECLI:NL:GHARL:2020:3428):
Op een windstille dag brak een hoofdtaak van een grote kastanjeboom af, waardoor een persoon die onder de boom lag bij een opstapplek ernstig gewond raakte.

Aansprakelijkheid van de Gemeente De rechtbank Gelderland oordeelde dat de Gemeente aansprakelijk was voor de schade. Tegen dit oordeel ging de Gemeente in beroep, maar het hof bevestigde de uitspraak van de rechtbank omdat bekend was dat de boom verzwakt was en de Gemeente onvoldoende maatregelen had genomen om de risico's van deze aandachtspunten te ondervangen.

De Gemeente betoogde dat er geen zichtbare symptomen van takbreuk waren en dat de schade onvoorzienbaar was. Het hof concludeerde echter dat het voor de Gemeente voorzienbaar moest zijn dat onvoldoende maatregelen omtrent een zichtbaar verzwakte boom op een drukke publieke plaats zou kunnen leiden tot ongevallen.

Er bleek een causaal verband te zijn tussen de normschending en de schade die de benadeelde had geleden. Had de Gemeente wel de nodige (veilige) maatregelen genomen, dan was de schade hoogstwaarschijnlijk niet opgetreden. Het hof bekrachtigde het vonnis van de rechtbank.

De bewering 'Bij omvallen van een boom is de eigenaar aansprakelijk voor schade' kan niet met een volmondig "ja" worden beantwoord. Dit hangt af van verschillende omstandigheden.

Als het gaat om schade waarvoor men zelf een verzekering heeft, is het vaak verstandig om de vordering aan de verzekeraar over te laten. Deze kan de schade afhandelen en eventueel contact onderhouden met de aansprakelijkheidsverzek